رمز موفقیت چین در توسعه اقتصادی (بخش ششم: بهینه سازي خدمات)

از سال 2015، شوراي دولت براي بهبود خدمات و افزایش کارایی و بازدهی امور براي شرکت ها و عموم مردم توجه ویژه اي به ساده سازي یا لغو رویه ها، مراحل و موضوعات غیرضروري داشته است. دولت هاي محلی تدابیر نوآورانه اي مانند :

- تایید بدون ملاقات حضوري
- رجوع به دفاتر تایید پروژه تنها در مواقع ضروري
- یک درب واحد و یک درگاه
را براي دستیابی به این اهداف آزموده اند.

دولت چین نیز فعالانه برنامۀ استفاده از شیوه اینترنت پلاس را براي ارائۀ خدمات دولتی به پیش برده است و روش هاي «ارائۀ درخواست با شمارة ملی، پذیرش تک درگاهی و تکمیل تمام رویه ها از طریق یک درگاه» را با هدف ساخت نظام اطلاعاتی آسان، سریع، منصفانه، فراگیر، باکیفیت و کارآمد براي خدمات دولتی به شدت ترویج کرده است. روش «درب واحد و یک تارنما» به معناي آن است که دولت تمام روندهاي تایید و خدمات دولتی را در داخل یک ساختمان یا یک تارنماي واحد ادغام کند.

در سال 2016 شوراي دولت برنامۀ «نظرات راهنما در مورد تسریع جریان کاري «خدمات دولتی اینترنتی» و «اطلاعیۀ توزیع دستورالعمل هاي ساخت نظام فنی «خدمات دولتی اینترنتی»» را رسما تصویب و اعلام کرد و ملزومات کلی استاندارد سازي اقلام خدمات آنلاین، بهینه سازي فرآیندهاي خدمات اینترنتی، نوآوري در الگوي خدمات آنلاین و ترویج یکپارچه سازي مراکز و تاسیسات خدماتی و پلتفرم هاي اینترنتی را پیشنهاد کرد. خدمات دولتی آنلاین، انجام امور اداري را براي شرکت ها و افراد تسهیل و سرزندگی بازار را تقویت کردند. به عنوان مثال: پیش از معرفی نظام یکپارچه و چند منظورة خدمات دولتی برخط و برون خط در شانگهاي، افرادي که خواهان راه اندازي رستوران بودند، باید درخواست خود را براي تایید به چهار ادارة مختلف دولت ارسال می کردند. این فرآیند حداقل 58 روز کاري طول می کشید و به تکمیل و ارسال 31 سند مختلف نیاز داشت. با معرفی نظام جدید تنها بایستی 12 سند در درگاه چندمنظوره تکمیل و ارسال می شدند و روند تایید آنها تنها به 10 روز کاري نیاز داشت .

در سال هاي اخیر دولت چین سه نظرسنجی عمومی را در سراسر کشور در مورد ساخت تارنماهاي اطلاعاتی دولت و محتواي آنها، نظام خدمات دولت و پلتفرم هاي خدمات دولت اینترنتی برگزار کرده است. این نظرسنجی ها علی رغم اذعان به پیشرفت هاي دولت در زمینۀ بهینه سازي خدمات دولتی و افزایش شفافیت رویه ها، برخی از مشکلات فعلی خدمات دولت الکترونیک چین را مانند توسعۀ منطقه اي غیرمتوازن، فقدان اشتراك گذاري اطلاعات و عدم هماهنگی ادارات مختلف دولتی با یکدیگر، یادآوري نمودند. بدین ترتیب تمام مقامات محلی ملزم به انجام تدابیر و اقدامات لازم براي حل این مشکلات شدند.

دولت چین همچنین قصد دارد ارائۀ خدمات به کارآفرینان را نیز بهبود ببخشد. در ژوئن سال 2015 شوراي دولت برنامۀ «نظرات در مورد تعدادي از سیاست ها و تدابیر دولت براي ترویج پرقدرت کارآفرینی و نوآوري انبوه» را به منظور شکوفایی نبوغ و قدرت مردم، تصویب کرد. دولت چین از سال 2016 بر ایجاد پیشرانه هاي جدید و هماهنگ سازي زنجیرة صنعتی، زنجیرة نوآوري، زنجیرة سرمایه و زنجیرة خط مشی براي ترویج نوآوري در سازمان ها و خدمات متمرکز شده است. تعدادي پایگاه نمایش نوآوري و پلتفرم هاي حامی نوآوري در این کشور تشکیل شده اند. دولت چین همچنین با تامین تدارکات دولتی و عرضۀ کمک هاي مالی و پاداش، از تشکیل پلتفرم هاي ارائۀ خدمات دولتی و نهادهاي خدماتی براي بنگاه هاي کوچک و متوسط (SMEs) حمایت می کند. این پلتفرم ها و نهادها، مجموعه کاملی از خدمات باکیفیت و حرفه اي را از مشاورة مالی گرفته تا منابع انسانی، بازاریابی، مشاورة حقوقی، مالکیت معنوي، قرنطینه و آزمایش، تدارکات نوین و سایر خدمات نهادهاي ثالث را به بنگاه هاي کوچک و متوسط ارائه می کند.

در پژوهشی که مرکز تحقیقات توسعۀ شوراي دولت (DRC) در سال 2020 انجام داد، بازخوردهاي بیش از 1000 شرکت مختلف نسبت به محیط کسب وکار چین جمع آوري شد و نشان داد که پاسخ دهندگان این نظرسنجی در مورد خدمات دولتی از جمله سهولت تاسیس شرکت هاي نوپا و تسهیل فرآیندهاي مالیاتی، کاهش مالیات ها و عوارض و استانداردسازي خدمات رضایت نسبی دارند. این پژوهش همچنین نشان داد که خدمات مزایده اي و مناقصه اي و همچنین تامین مالی به بهبود بیشتري نیاز دارند (دفتر اطلاعاتی شوراي دولت 2021).

گام دوم( 2018-2017):

استفاده از شاخص سهولت انجام کسب و کار بانک جهانی به عنوان معیار پیشبرد اصلاحات و تاکید بر طرح هاي ابتکاري و ساختارهاي محلی

از سال 2017 اصلاحات محیط کسب وکار چین بسیار نظام مندتر شده است. چین تدابیر اصلاحاتی را خود مطابق چارچوب سهولت انجام کسب و کار بانک جهانی پالایش کرد و تمرکز بیشتري را بر روي کل فرآیند انجام عملیات کسب وکارها معطوف کرد. در عین حال به دلیل اختلاف زیاد در روند توسعۀ مناطق مختلف ، دولت مرکزي قالب عمومی را براي اجراي اصلاحات در تمام مناطق این کشور تشکیل نداده است. در عوض دولت بر مطابقت تدابیر اصلاحاتی خود با شرایط خاص هر منطقه بر اساس تامین ملزومات اساسی آنها تاکید داشته است. در سال 2018 دولت چین گروه هماهنگ سازي خاصی را براي ارتقاي تحول عملکردهاي دولت و برنامۀ اصلاحاتی «فانگ گوآن فو» تشکیل داد. در ذیل این گروه نیز زیرگروه ویژه اي براي بهینه سازي محیط کسب و کار این کشور تشکیل شد تا سیاستهاي مربوطه در این زمینه را تدوین و اجرا کند. تاکید وظایف این گروه بر تسهیل ورود به بازار، نظارت و اجراي قوانین، بازدهی خدمات و همچنین تشکیل مکانیزم هاي ارزیابی بود.

شهرهاي پکن و شانگهاي به معیار اصلی اجراي این اصلاحات تبدیل شدند. این دو شهر از ارزیابی محیط کسب و کار بانک جهانی استفاده کردند و 10 شاخص سهولت انجام کسب و کار را به دقت دنبال کردند. در شهر پکن اصلاحات عمیقی در زمینۀ مقررات کاري اجرا شد که تمرکز آنها بر «تسهیل رویه هاي اداري، کاهش هزینۀ معاملاتی و افزایش شفافیت» بود.

در سال 2018 شهر پکن «برنامۀ عملیاتی سه ساله بهبود بیشتر محیط کسب و کار در پکن( 2020-2018)» را منتشر کرد که دستورکار اصلاحاتی کسب وکارهاي این شهر را مشخص می ساخت و فهرستی از 298 اقدام اصلاحی را که بایستی به صورت تدریجی و مرحله اي در این کشور اجرا می شدند، ارائه کرد. شهر پکن اولین برنامۀ اصلاحات محیط کسب و کار خود را در سال 2018 آغاز کرد که اقداماتی اصلاحی ، هم تراز با 10 حوزة ارزیابی شده در شاخص هاي سهولت انجام کسب و کار بانک جهانی را، از جمله شروع کسب وکار، درخواست مجوزهاي ساختمان سازي، دریافت برق، ثبت اموال، دریافت اعتبارات، محافظت از سرمایه گذاران اقلیت، پرداخت مالیات، تجارت فرامرزي، اجراي قراردادها و حل مشکل ورشگستگی، پوشش می داد. شهر پکن در زمینۀ شروع کسب وکار جدید با اجراي تدابیري مانند تاسیس سالن هاي تشکیل شرکت نوپا در سطح بخشی و ترویج الگوي «ثبت الکترونیکی کل فرآیند»، 7 مرحلۀ لازم براي تشکیل شرکت نوپا را به 2 مرحله کاهش داد و زمان پردازش درخواست ها را نیز از 24 روز کاري به 5 روز کاري کاهش داد که کاهشی قریب به 80% را ایجاد کرد .

شهرداري شهر پکن در زمینۀ اخذ مجوزهاي ساختمان سازي پلتفرم مشارکتی «مقررات چندگانه در یک درگاه» را براي انجام امور پیش از ارتباطات و پیش از هماهنگ سازي، تسهیل پیش‌شرط‌هاي تایید، اجراي مدیریت طبقه بندي شده و ساخت مکانیزم هاي کاري خاص مانند «ارزیابی مشترك و نقشه کشی چندگانه» و «ادغام روندهاي تایید چندگانه» تشکیل داد. این تلاش ها زمان لازم براي رسیدگی به پروژه هاي تشکیل سرمایه گذاري اجتماعی را از 109 روز کاري به کمتر از 45 روز کاري کاهش داده اند. در زمینۀ دسترسی به امکانات عمومی، شرکت هاي خدمات عمومی مانند سازمان آب، برق، گاز، گرما و ارتباطات، همگی شعباتی را در سالن هاي خدمات دولتی براي ترویج درگاه خدمات «چندمنظوره» تاسیس کرده اند. شهر پکن در زمینۀ ثبت اموال نیز اصلاحات مربوط به «یک درگاه پذیرش» را انجام داد و برنامۀ «ثبت اینترنتی املاك و مستغلات» را ترویج کرد و رویه هاي معاملات مسکن را تسهیل نمود. در نتیجه محدودیت زمانی بررسی صلاحیت خرید مسکن به یک روز کاهش پیدا کرد و محدودیت زمانی ثبت املاك و مستغلات نیز از 10 روز به کمتر از 5 روز کاهش پیدا کرد . دولت پکن در زمینۀ پرداخت مالیات نیز فهرستی از امور مالیاتی را براي برنامۀ «مراجعه به ادارة مالیات تنها در مواقع ضروري» تدوین کرد. بدین ترتیب مالیات دهندگان می توانستند اقلام این فهرست را به صورت آنلاین و بدون نیاز به مراجعه به ادارة مالیات انجام دهند. شهر شانگهاي نیز اصلاحات بهسازي محیط کسب و کار خود را تسریع کرد. پس از برگزاري جلسه اي سراسري در این شهر در پایان سال 2017، اصلاحات محیط کسب و کار به اولویت اول مسئولین شهرداري شانگهاي تبدیل شد.

بدین ترتیب شهر شانگهاي جلسۀ مشترکی را براي خدمات دهی به شرکت ها برگزار کرد و برنامۀ «ابر خدمات شرکتی شانگهاي» را آغاز کرد که هدف آن ارائۀ خدماتی مانند شروع کسب وکار، نوآوري فنی، حقوق مالکیت معنوي، منابع انسانی و همچنین سرمایه گذاري و تامین مالی به شرکت هاي این شهر بود. این ابر خدماتی همچنین از ستون ویژه اي براي ارائۀ نظرات و پیشنهادات برخوردار بود. شهر شانگهاي همچنین در سال 2018 «درگاه پنجره واحد» را براي اخذ تاییدات اداري در میان تمام سازمان ها و بخش هاي مختلف این شهر ایجاد کرد. پیش از این درخواست هاي اداري بایستی به صورت جداگانه به سازمان هاي مربوطه در بخش هاي مختلف شهر ارسال شوند .درگاه پنجره واحد ،امکان انجام تمام رویه‌هاي اداري تایید درخواست ها را از یک پلتفرم واحد فراهم می نمود.

این پلتفرم همچنین نظام هاي مدیریت تجاري 49 سازمان تحت حمایت مرکز داده هاي کلان شانگهاي را فراهم کرده است و دستورالعملی را براي بیش از 110 نوع کسب وکار مختلف به متقاضیان ارائه نمود . ستون «بهبود محیط کسب و کار» در داخل این پلتفرم، دستورالعمل هاي مشخصی را در مورد انواع شاخص هاي مختلف سهولت انجام کسب و کار، مانند تایید برخط پروژة سرمایه گذاري، ارائه می کند. این پلتفرم همچنین خدمات دیگري مانند دستورالعمل راهنماي افراد خارجی حاضر در شانگهاي و ابر خدمات تجاري را ارائه می نماید که تقریبا تمام انواع خدمات احتمالی مورد نیاز جامعه کسب وکار را پوشش می دهد .

بر اساس «پلتفرم پنجره واحد» دولت در شانگهاي یک خط تلفن اضطراري( 12345) را افتتاح کرده و ورودي هاي درگاه رایانه اي و موبایلی را براي خدمات دولتی مانند «شانگهاي چین»، «افتتاح شانگهاي» و «ابر شهروندي» ادغام کرده است. شانگهاي همچنین از کمک فنی گروه بانک جهانی استفاده کرده و 24 توصیۀ سیاسی را اخذ نموده است. اولین طرح اصلاحی محیط کسب وکار این شهر در سال 2018 بیش از 40 وظیفه و سیاست و 20 نظام پردازشی مدیریتی برخط را برقرار ساخته است.

سرمایه گذاري تسلا در شانگهاي

کارخانه عظیم 5 میلیارد دلاري تسلا، یکی از بزرگترین پروژه هاي تولیدي خارجی در شانگهاي است. مقامات دولتی مربوطه در شانگهاي براي سرعت دادن به اجراي این پروژه، بسیاري از اقلام نیازمند تایید را تسهیل و خدمات را بهینه کرده اند. این پروژه در ماه جولاي سال 2018 به توافق و امضا رسید و ساخت آن در ماه ژانویۀ سال 2019 آغاز شد. تمام فرایندهاي آن در کمتر از نیم سال تکمیل شدند. در ماه اوت سال 2019، گیگافکتوري تسلا (فاز اول) مجوز پذیرش جامع را دریافت کرد. از مرحلۀ تایید شدن در بعد از ظهر روز شانزدهم ماه اوت تا تکمیل پذیرش آن در 19 اوت، تنها سه روز براي کسب مجوز و تنها 10 ماه پس از امضاي قرارداد مربوط به اعطاي زمین براي این پروژه زمان صرف شده است. در اکتبر سال 2019، شرکت شبکۀ دولتی چین اولین خط انتقال را در یک پروژة اتصال نیرو آغاز کرد که تامین برق براي کارخانۀ تسلا را تا سطحی که براي تولید اصلی آن نیاز است، افزایش داده است. این پروژه ،شامل 55 کیلومتر کابل و حدود 16.7 کیلومتر لوله، تنها با صرف 168 روز، جزء سریعترین پروژه هایی است که این کشور آن را تکمیل کرده است .